<p>Tasavvur qiling: buyrak usti bezi xuddi stress holatidagi "favqulodda generator" kabi bo‘lib, me’yorida yuklamalarni yengishga yordam beradi. Ammo u sababsiz "ishga tushib," gormonlarni to‘lqinlar shaklida chiqarib yuborsa-chi? Bu feoxromotsitoma deb ataladi - adrenalin va noradrenalinni haddan tashqari ko‘p ishlab chiqaradigan, qon bosimi va yurak urishini keskin oshiradigan kamyob o‘sma.</p><p>Agar siz g‘alati holatlarga duch kelsangiz: qon bosimi to‘satdan ko‘tarilib ketsa, yuragingiz "sakrab" ursa, ter quyilib ketsa - bular xavotirli belgilardir. Bunday vaziyatda hamma narsani o‘z holiga tashlab qo‘yishdan ko‘ra, shifokorga murojaat qilganingiz afzal.</p>

<p>Tasavvur qiling, tanangizda "gaz pedali" (kortizol gormoni) doimo bosilgan holda turibdi va dvigatel (moddalar almashinuvi, immunitet, o‘sish) haddan tashqari yuklanma bilan ishlayapti. Bu xavfli holat Kushing sindromini keltirib chiqaradi - bunda kortizol darajasi uzoq vaqt davomida juda yuqori bo‘lib qoladi.</p><p>"Gaz" uzoq vaqt bosib turilsa, tanada nosozliklar paydo bo‘la boshlaydi. Shuning uchun xavotirli belgilarni o‘z vaqtida payqab, shifokorga murojaat qilish juda muhim.</p>

<p>Gipofizni (miyadagi kichkina bez) ko‘plab gormonlarni boshqaradigan dirijyorga o‘xshatib tasavvur qiling. Kortikotropinoma esa buyrak usti bezlarini haddan tashqari ko‘p steroid (kortizol) ishlab chiqarishga majburlaydigan dirijyorga o‘xshaydi.</p>

<p>Tasavvur qiling, ovqat hazm qilish tizimingizda muhim signallarni to‘sib qo‘yadigan yashirin bir "boshqaruvchi" paydo bo‘lsa, bu jarayonlarni izdan chiqaradi. Bunday boshqaruvchi somatostatinoma deb ataladigan o‘sma bo‘lib, u haddan tashqari ko‘p miqdorda somatostatin gormonini ishlab chiqaradi va ko‘plab tizimlar faoliyatiga aralashib, ularning ishini buzadi.</p>

<p>Bo‘g‘imlardagi og‘riq kattalar va keksalarda ko‘p uchraydigan shikoyat hisoblanadi. Uning paydo bo‘lish sabablarini va uni qanday bartaraf etish yo‘llarini ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Bosh aylanishi - muvozanatni yo‘qotish yoki atrofdagi narsalar aylanayotgandek his qilish. Uning sabablari, turlari va bu alomatda nima qilish kerakligi haqida batafsil ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Sut bezidagi o‘smalar (tugunlar, zichlanishlar) eng tashvishli alomatlardan biridir. Biroq, bu har doim ham saraton degani emas. Ularning sabablari, tashxisi va qachon xavotirlanish kerakligi haqida batafsil ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Homiladorlikning uchinchi trimestrida qon ketishi jiddiy belgidir. Siz va bolangiz xavfsizligini ta’minlash uchun asosiy sabablar, diagnostika va nima qilish kerakligini ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Homiladorlikning ikkinchi trimestrida qon ketishi dastlabki muddatlarga nisbatan kamroq uchraydigan holat hisoblanadi. Buning ehtimoliy sabablari, tashxislash usullari va bunday vaziyatda nima qilish kerakligi haqida gapirib o‘tamiz.</p>

<p>Birinchi trimestrda qonli ajralmalar yoki qon ketishi ko‘pincha qo‘rquvga soladi, ammo har doim ham homiladorlikning tushishini anglatmaydi. Buning sabablarini, diagnostikasini va xavfsizlik choralarini ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Homiladorlik paytida bel og‘rig‘i keng tarqalgan belgi hisoblanadi. Biz asosiy sabablarni, xavfsiz yengillashtirish usullarini va shifokorga murojaat qilish kerak bo‘lgan alomatlarni ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Beldagi og‘riq charchoqning oqibati bo‘lishi ham, jiddiyroq muammolarning belgisi ham bo‘lishi mumkin. Bu kasallik qayerdan paydo bo‘lishini va uni qanday bartaraf etishni ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>To‘piq og‘rig‘i faqatgina shikastlanish oqibati bo‘lmasligi mumkin. Ba’zida u yallig‘lanish, artrit yoki qon aylanishi bilan bog‘liq muammolardan darak beradi. Keling, sababini qanday aniqlash va nima qilish kerakligi haqida batafsil to‘xtalamiz.</p>

<p>Ko‘ngil aynishi - ko‘plab kasalliklarga yo‘ldosh bo‘lishi mumkin bo‘lgan tez-tez uchraydigan belgi. Uning sabablarini va yengillashtirishning usullarini ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Qayt qilish - tananing himoya mexanizmidir. Asosiy sabablarni, qanday harakat qilish kerakligini va shifokorga tashrif buyurishni kechiktirmaslik lozim bo‘lgan holatlarni ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Yo‘tal - himoya reaksiyasi bo‘lib, ko‘pincha kasallikning belgisidir. Yo‘talning turlarini, sabablarini va davolash usullarini ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Ko‘krak bezlaridagi og‘riq (mastalgiya) ayollar orasida tez-tez uchraydigan belgidir. Uning sabablarini, nima choralar ko‘rish kerakligini va shifokorga murojaat qilish qachon muhim ekanligini ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Chaqaloqlarda sariqlik paydo bo‘lganda doimo vrachga murojaat qilish kerakmi? Keling, bu holat nima ekanligini va qachon shifokorga borish lozimligini ko‘rib chiqaylik.</p>

<p>Sariqlik (yoki sariq kasal) - teri va ko‘z oqlari sarg‘ish tusga kiradigan belgi. Bu haqda nimalarni bilish, qanday tashxis qo‘yish va davolash kerakligi haqida ma’lumot.</p>

<p>Oshqozon "shishganda" - bu shunchaki og‘irlik hissi emas, balki e’tibor berishga arzigulik belgi. Qorinning dam bo‘lishi cho‘zilish, bosim sezish va hajmning kattalashishi bilan kechadi. Keling, buning sabablarini va u bilan qanday kurashish kerakligini ko‘rib chiqaylik.</p>

<p>Doim ham yuqori harorat xavfli emas. Ba’zan bu organizmning himoya reaksiyasi bo‘ladi. Isitma qachon xavfli bo‘lishi va u bilan nima qilish kerakligi haqida batafsil ko‘rib chiqaylik.</p>

<p>Ba’zan qorindagi og‘riq shunchaki ko‘p ovqatlanish oqibati emas. Sababini qanday aniqlash va shifokorga qachon murojaat qilish kerakligini ko‘rib chiqamiz.</p>

<p>Amenoreya - hayz uzoq vaqt davomida kelmay qoladigan holat hisoblanadi. Keling, bu holat nima sababdan yuzaga kelishi va bunday vaziyatda qanday choralar ko‘rish kerakligi haqida batafsil ko‘rib chiqaylik.</p>

<p><strong>Prolaktinoma </strong>- gipofiz bezining xavfsiz o‘smasi (saraton emas) bo‘lib, u prolaktin gormonining me’yoridan ortiq ishlab chiqarilishiga olib keladi. Bu holat ko‘pincha ayollarda kuzatilsa-da, erkaklarda ham uchraydi. Prolaktinoma hayz ko‘rish davri, bola ko‘rish qobiliyati, jinsiy faoliyat va umumiy sog‘liqqa ta’sir ko‘rsatishi mumkin.</p>

<p style="text-align:justify;">Gipofiz o‘smalari gormonlar uchun mas’ul bo‘lgan bosh miyadagi kichik bezda rivojlanadigan tuzilmalardir. Bunday o‘smalarning aksariyati xavfsiz (saraton emas), ammo ular ko‘rish qobiliyati, gormonal fon va umumiy holatga ta’sir qilishi mumkin.</p>

<p><strong>Akromegaliya </strong>— tanada o‘sish gormoni haddan tashqari ko‘p ishlab chiqariladigan noyob kasallik hisoblanadi. Bu sababli, tananing ayrim qismlari: qo‘l va oyoq kaftlari, yuz asta-sekin kattalashib boradi. Kasallik ko‘pincha kattalarda rivojlanadi, bolalar va o‘smirlarda esa <strong>gipofizar gigantizm</strong>, ya’ni butun organizmning me’yoridan ortiq o‘sishi tarzida namoyon bo‘ladi.</p>

<p><strong>Giperprolaktinemiya </strong>- qonda prolaktin gormoni miqdorining me’yordan yuqori bo‘lgan holati. Prolaktinni gipofiz (bosh miyadagi bez) ishlab chiqaradi va u ayollarda ko‘payish tizimining ishlashi hamda sut hosil bo‘lishini ta’minlaydi. Agar u haddan tashqari ko‘payib ketsa, turli xil muammolar yuzaga kelishi mumkin - hayz siklining buzilishi va bepushtlikdan tortib, erkaklar va ayollarda bosh og‘rig‘i va ko‘krakdan suyuqlik ajralishigacha.</p><p>Bu kabi buzilish tez-tez uchraydi va har qanday yoshda: ayollarda, erkaklarda, o‘smirlarda va hatto bolalarda ham kuzatilishi mumkin. Giperprolaktinemiya <strong>oddiy tilda aytganda</strong>: bu tananing normal ishlashiga xalaqit beradigan gormonal buzilish, biroq to‘g‘ri tashxis va davolash bilan kasallik oqibati ijobiy bo‘ladi.</p>

<p>Bu kamdan-kam uchraydigan kasallik bo‘lib, unda gipofiz (bosh miyadagi kichik bez) yetarli miqdorda gormon ishlab chiqarmaydi. Mazkur gormonlar qalqonsimon bez, buyrak usti bezlari, tuxumdon yoki moyaklarning faoliyatini boshqaradi. Shu bois, gipofiz faoliyatining buzilishi organizmning deyarli barcha tizimlariga ta’sir etadi.</p>

<p><strong>Gestatsion diabet (Homiladorlik Diabeti)</strong> - homiladorlik paytida ayolning qonidagi qand miqdori ko‘tariladigan holat. Bu faqat homilador ayollarda uchraydi va ko‘pincha homiladorlikning ikkinchi yarmida rivojlanadi.</p><p>Oddiy qandli diabetdan farqli o‘laroq<strong>, homilador ayollardagi gestatsion diabet</strong> odatda tug‘ruqdan so‘ng o‘tib ketadi. Biroq, u onaning ham, bolaning ham salomatligiga ta’sir qilishi mumkinligi sababli e’tibor talab etadi.</p>

<p><strong>2-tur qandli diabet</strong> — qonda shakar (glyukoza) miqdori yuqori bo‘lgan kasallik. Buning asosiy sababi - tana insulinni (qondagi shakarni hujayralarga o‘tkazishga yordam beruvchi gormon) to‘g‘ri ishlatishni to‘xtatadi.</p><p>Shu tufayli qondagi <strong>yuqori shakar miqdori</strong> asta-sekin qon tomirlar, asab tolalari va ichki a’zolarga zarar yetkazadi. Davolanmasa, yurak, ko‘zlar, buyraklar va asab tizimida asoratlar yuzaga kelishi mumkin.</p>

<p><strong>1-tur qandli diabet</strong> - bu surunkali kasallik bo‘lib, unda organizm qondagi qand miqdorini boshqaruvchi insulin gormonini ishlab chiqarishni to‘xtatadi. Natijada qonda glyukoza to‘planib, kasallik belgilari va asoratlari yuzaga keladi.</p><p>Bu holat ko‘pincha bolalik yoki o‘smirlik davrida boshlanadi, shu sababli uni ba’zan "yoshlar diabeti" deb ham atashadi. Biroq katta yoshdagilar ham bu kasallikka chalinishi mumkin.</p>

<p><strong>Giperparatireoz </strong>— qalqonsimon bez yonidagi kichik bezlar bo‘lmish qalqonoldi bezlari haddan tashqari ko‘p paratgormon ishlab chiqara boshlaydigan holat hisoblanadi. Bu gormon qondagi kalsiy miqdorini boshqaradi. Agar u me’yoridan ortib ketsa, qonda kalsiy miqdori ko‘payadi, suyaklar mo‘rtlashadi va buyraklarda tosh paydo bo‘lishi mumkin.</p>

<p>Allergiyani <strong>gistamin </strong>moddasi yoqib yuboradigan <strong>yong‘inga </strong>qiyoslasak, setirizin xuddi o‘t o‘chirgich kabi ishlaydi - u allergiya alomatlarini to‘xtatadi. Setirizin tezda qichishish, aksirish va burun bitishini bartaraf etib,<strong> "olov" (gistamin) tarqalishiga yo‘l qo‘ymaydi.</strong></p>

<p>Levotsetirizin allergiyaning "o‘chiruvchi"si sifatida ishlaydi: u qichishish, aksirish va ko‘z yoshlanishiga sabab bo‘ladigan gistamin moddasining ta’sirini to‘sib qo‘yadi. Buning natijasida alomatlar kamayadi va bemor o‘zini ancha yaxshi his qiladi.</p>

<p style="text-align:justify;"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;,serif;font-size:14pt;">Amoksiklavni "ikki karra himoya" deb atash mumkin: u o‘zida amoksitsillin antibiotigi va klavulan kislotasini mujassam etadi. Klavulan kislotasi antibiotikni yanada samaraliroq ishlashiga ko‘maklashadi. Bu dori ko‘pincha kattalar va bolalarga bakterial infeksiyalarga qarshi kurashish uchun tavsiya etiladi.</span></p>

<p><strong>Simonte-Plyus</strong> nafas yo‘llarini allergenlar va yallig‘lanish ta’siridan himoya qiladigan "to‘siq" vazifasini bajaradi. Bu erkin nafas olishni ta’minlaydi hamda astma va allergiyani nazorat qilishga yordam beradi.</p>

<p>Tasavvur qiling, oshqozoningizda "kislotali yong‘in" alangalanmoqda. Neksium o‘t o‘chiruvchi sifatida ishlaydi: ortiqcha kislotalilikni pasaytiradi va shilliq qavatni zararlanishdan himoya qiladi.</p>

<p>Tasavvur qiling, ko‘zingizga chang yoki infeksiya tushsa, u qizarib, yosh oqiza boshlaydi. Natriy sulfatsil esa "qalqon" kabi ta’sir ko‘rsatib, bakteriyalarning ko‘payishini to‘xtatadi va ko‘zlaringizga tozalik hamda qulaylikni qaytarishga yordam beradi.</p>

<p>Mushaklaringiz "yog‘ochdek qotib qolganda" va har qanday harakat qilish qiyinlashganda, shifokorlar bo‘shashtiruvchi dori-darmonlar tavsiya etishadi. Midokalm mushak spazmini bartaraf etib, tananing harakatlanish qobiliyatini tiklashga yordam beradi.</p>

<p>Asabiy tarangligingizni tarang tortilgan torga qiyoslang: Radelaks yumshoq tormoz singari ta’sir etib, tebranishni pasaytiradi va torning (ya’ni sizning holatingizning) bo‘shashishiga ko‘maklashadi. U xavotir, asabiylashish va uyqu muammolarida yordam beradi.</p>

<p>Amoksitsillin bakteriyalarga qarshi "bolg‘a" kabi ta’sir ko‘rsatadi: u ularning himoyasini buzadi va immunitetingizga infeksiyani yengishda yordam beradi. Ushbu maqolada bu antibiotik qanday kasalliklarga qarshi ishlatilishi, uni kattalar va bolalar qanday qabul qilishi kerakligi hamda e’tibor qaratish lozim bo‘lgan jihatlar tushuntiriladi.</p>

<p style="text-align:justify;">Buqoq - qalqonsimon bez hajmining kattalashishi holatining umumiy nomidir. U tashqi ko‘rinishda bo‘yinda shish yoki yo‘g‘onlashish shaklida namoyon bo‘lishi mumkin. Ba’zan bu o‘zgarish darhol ko‘zga tashlanadi, ba’zan esa faqat ultratovush tekshiruvi orqali aniqlanadi.</p>

<p>Bu qalqonsimon bezning eng ko‘p uchraydigan kasalliklaridan biridir. Ba’zan uni<strong> diffuz toksik buqoq</strong> deb atashadi, chunki bez kattalashib, gormonlarni faol ajrata boshlaydi.</p>

<p>Autoimmun tireoidit - bu immunitet tizimi xato ravishda o‘zining qalqonsimon beziga hujum qiladigan holat. Buning natijasida bez asta-sekin moddalar almashinuvi, energiya va umumiy sog‘liqni ta’minlovchi yetarli miqdordagi gormonlarni ishlab chiqarish qobiliyatini yo‘qotib boradi.</p>

<p style="text-align:justify;"><strong>Gipertireoz </strong>— qalqonsimon bez haddan tashqari ko‘p miqdorda gormon ishlab chiqaradigan holat. Bu gormonlar moddalar almashinuvini boshqaradi va ular me’yoridan ortiq bo‘lganda, tana xuddi doimo qizib ketayotgan dvigatel kabi yuqori tezlikda ishlaydi. Bu asabiylashish, yurak urishining tezlashishi, vazn yo‘qotish va issiqlik hissini keltirib chiqarishi mumkin. Garchi bu alomatlar boshqa muammolarda ham kuzatilishi mumkin bo‘lsa-da, qon tahlili aniq sababni aniqlashga yordam beradi.</p>

<p style="text-align:justify;">Gipotireoz — qalqonsimon bez yetarli darajada faol ishlamaydigan va gormonlarni kam ishlab chiqaradigan holat hisoblanadi. Bu gormonlar moddalar almashinuvini boshqaradi, shuning uchun ular yetishmasa, organizm "sekinlashib" qoladi. Odam o‘zini charchagan his qiladi, sovuqni tez sezadi, hatto ovqatlanishi o‘zgarmagan bo‘lsa ham vazni ortib ketishi mumkin.</p>